تأثیر ساختار مطلقۀ شبه‌مدرن دولت پهلوی بر پیدایش بحران محیط زیستی در ایران (مطالعۀ موردی: آلودگی هوا)

مفهوم «حفاظت محیط‌زیست» مفهومی مدرن به حساب می‌آید که با توجه به زادگاهش -غرب- دارای مبادی و مبانی معرفتی و فکری خاصی است که آن را به مثابه مسأله‌ای اجتماعی و برآمده از جنبش‌های اجتماعی معرفی می‌کند. مفهومی که در بطن خود ضمن توجه به احقاق حق گروه‌های به حاشه رانده شده، در پی القای تفکری است کثرت‌گرا که طیف‌های مختلف فکری و سیاسی را در خود جای می‌دهد. این مفهوم، مفهومی است برآمده از فرایندهای دمکراتیک. اما در ایران به دلیل وجود دولت مطلقه‌ی شبه-مدرن پهلوی جریان توسعه به صورت آمرانه و آن هم به نحوی گزینشی، دلبخواهی و کاریکاتوروار پیش می‌رفت. این پژوهش با بررسی اجمالی زمینه-های شکل‌گیری مفهوم حفاظت محیط‌زیست در غرب، ضمن نگاهی به ساختار مطلقه و شبه-مدرن دولت پهلوی نشان می‌دهد که تجددسازی آمرانه و گزینشی از یکسو منجر به اولویت تولید صنعتی و کشاورزی بر حفاظت محیط‌زیست شد، و از سوی دیگر مانع از حضور مردم در امر حفاظت محیط‌زیست ‌گردید و همین عوامل در کنار عدم توازن در بخش‌های مختلف توسعه، سبب پیدایش مسائل محیط‌زیستی از جمله آلودگی هوا-به عنوان مطالعه موردی این پژوهش- شد.